Czym jest doświadczenie mistyczne ,wiedzą prawdopodobnie tylko mistycy , czyli ci którzy doświadczyli obecności Boga. Jednak i ich relacje z tego doświadczenia mogą być ułomne , a niektórzy mistycy nawet takich relacji werbalnych nie są w ogóle w stanie przedstawić.
Doświadczenie mistyczne i mistycyzm są faktami rejestrowanymi przez psychologię głębi [psychoanalizę] i przez przekaz tradycji zarówno chrześcijaństwa ,islamu[mistycyzm sufich],hebrajskiej kabały, lub buddyzmu.
I oto wydawnictwo “PROMIC” Polskiej Prowincji Zgromadzenia Księży Marianów [z siedzibą na Stegnach warszawskich] wydało I tom słynnej pracy francuskiego teologa prawosławnego Oliviera Clementa poświęconej początkom mistyki chrześcijańskiej [1].
Wydawnictwo “PROMIC” ma swoją ksiegarenkę w przepięknym kompleksie klasztornym z kościołem pod wezwaniem NMP Matki Miłosierdzia Bożego ,zaprojektowanym przez znanego warszawskiego architekta prof. Jana Bogusławskiego (1910-1982) przy ulicy Bonifacego 9.
Lubię odwiedzać tę świątynię i to miejsce. I właśnie tam kupiłem pracę Clementa w słoneczne popołudnie nadzwyczaj łagodnego marca tego roku.
Polskie wydanie jest zaplanowane w trzech tomach, w przekładzie ks. Henryka Paprockiego teologa i duchownego prawosławnego , zasłużonego w prezentacji duchowości prawosławia dla czytelnika polskiego.
Olivier Clement [ 1921- 2009], to wybitny teolog prawosławia francuskiego, znany także w Polsce , jako autor przetłumaczonej u nas książki o Sołżenicynie [!], a także duchowej autobiografii, oraz pracy z zakresu teologii nadziei.
Jego maleńka rozprawka pod tytułem “Boskość kosmosu” wydana chyba w 2011 roku przez krakowskie wydawnictwo religijne SALWATOR jest pięknym wykładem teologii nauki o kosmosie.
Oliviera Clementa droga do Boga była bardzo długa i wiodła przez manowce myśli i duchowości wewnętrznej. Wychowany w ateistycznej rodzinie , przeszedł przez złudzenia socjalizmu, grozę zła komunizmu, cienie Prawdy w religiach niechrześcijańskich , aż do odnalezienia Boga w prawosławiu.
Olivier Clement [1921 - 2009 ]
Chrzest przyjął mając trzydzieści jeden lat [pod wpływem lektury książki Mikołaja Bierdajewa “ Esprit et liberte”,co w istocie było :spotkaniem” powodującym metanoię] i jak sam napisał:
“Był to wybór świadomy i poważny. Zarazem ryzyko i całkowita oczywistość. A więc ,jeżeli kto chce, wybór świadomy, choć potrzeba całego życia , pełnej śmierci, by uzyskać świadomość łaski chrztu świętego, by umrzeć i narodzić się w Chrystusie”[str.7].
Już w następnym roku rozpoczął wykłady w Instytucie Teologii Prawosławnej im św.Sergiusza w Paryżu.
Clement należał do ścisłej elity francuskiego prawosławia współpracując z W.Łosskim, P.Evdokimovem, Archimandrytą Sofroniuszem ,.jednocześnie przekraczał wszelkie granice wyznaniowe wzbogacając i popularyzując myśl religijną Martina Bubera, Emanuela Levinasa, Gabriela Marcela.
Szerzył z wielkim talentem i powodzeniem myśl chrześcijańską w środowisku ateistycznym i religijnie obojętnym ,darzony tamże przyjaźnią i serdecznością. W 1998 roku na prośbę Jana Pawła II przygotował rozważania do Drogi Krzyżowej odprawianej w Wielki Piątek w Koloseum.
Przedstawiając motywy podjęcia pracy nad początkami mistyki chrześcijańskiej Olivier Clement twierdzi , że trzeba nam powrócić do źródeł, do korzeni chrześcijańskich, z których wyrasta nasza cywilizacja. Poznanie ich może sprawić , że odrzucimy karykaturalne przedstawienia chrześcijaństwa , jako religii nie przystającej do współczesności.
Takie fałszywe przedstawianie chrześcijaństwa [ jako anachronicznego w kontekście kultury współczesnej] jest uprawiane na salonie24 i dlatego polecam kolegom-blogerom wierzącym tę książkę, jako pomocną w dyskursach tutaj toczonych z ateistami.
Układ treści jest wybitnie dydaktyczny .Są wyraźne trzy warstwy.
Pierwsza, to obszerne fragmenty z pism mistyków starożytnych.. Druga, to fascynujące komentarze Clementa do przytoczonych i cytowanych teksów źródłowych. I na koniec trzecia warstwa książki o nazwie “Aneks” ,zajmująca blisko jedną trzecią część objętości książki, to dosyć obszerne biogramy autorów-mistyków, których fragmenty prac są prezentowane w warstwie pierwszej.
Całość tekstu podzielona jest na pięć rozdziałów ,z których jeden zatytułowany :
“Bóg ukryty. Bóg kosmiczny “ poświecony ontologii bytu nadprzyrodzonego w świetle ludzkiej wiedzy o przyrodzie, kosmosie oraz możliwości ludzkiego poznania , będzie przedmiotem mojej odrębnej notki. W tym momencie przytoczę jedynie dwa intrygujące stwierdzenia.
Pseudo-Dionizy Areopagita w swej “Teologii mistycznej” [2] :
“Modlimy się, aby wejść do tej wyższej niż wszelkie światło ciemności i przez nasz brak widzenia, przez naszą niewiedzę ,zobaczyć i poznać tego, który znajduje się ponad wszelkim oglądaniem i wiedzą i który sam w sobie jest niewidzialny i niepoznawalny. My bowiem możemy tylko w zaprzeczeniu wszystkiego zobaczyć i poznać i ponad bytem uwielbić tę ponadsubstancjalną nadsubstancjalność”.
A św.Maksym Wyznawca dodaje [3]:
“Nieskończoność, to coś mające bez wątpienia odniesienie do Boga, ale nie jest to sam Bóg, który nieskończenie przekracza samą nieskończoność.”[ s.55]
Mając świadomość ubóstwa w naszej kulturze religijnej, tego rodzaju literatury , głoszę pochwałę wydawnictwa Księży Marianów PROMIC i niecierpliwie oczekuję przekładu całości dzieła Oliviera Clementa najszybciej, jak to możliwe.
Literatura
[1] O.Clement, Źródła.Początki mistyki chrześcijańskiej, tom 1, PROMIC, Warszawa,2013 ,cena:32,9zł [w czas postu - 30 % upust w księgarni wydawnictwa]
[2] Pseudo-Dionizy Aeropagita,Teologia mistyczna,t.1,Znak,Kraków,1999,s.166
[3] M. Starowieyski, Ojcowie Kościoła. Panorama patrystyczna, Warszawa 1991,
